Ustozlik tarixi va qadri: Bilim berishning ildizlari

Insoniyat tarixi davomida ustozlik — eng qadimiy va sharafli kasblardan biri bo‘lib kelgan. Bilim berish, tajriba ulashish va avlodlarni tarbiyalash jamiyat taraqqiyotining poydevori hisoblanadi.

Eng dastlabki bilim berish

Ustozlikning ildizlari insoniyatning eng qadimiy davrlariga borib taqaladi. Yozuv paydo bo‘lishidan ancha oldin, odamlar o‘z farzandlari va jamiyat yoshlariga ov qilish, dehqonchilik, qo‘riqlash va hunarmandchilik sirlarini amaliy tarzda o‘rgatishgan. Bu davrda ustoz – oiladagi kattalar va tajribali kishilar edi.

Qadimgi Sharqda ustozlik

Miloddan avvalgi 3000-yillarda Misr, Bobil va Xitoyda dastlabki maktablar vujudga kelgan. Misrda yozuvchilarni (kotiblarni) tayyorlash uchun maxsus maktablar bo‘lib, bu yerda ustozlar yozuv san’ati, matematika va diniy bilimlarni o‘rgatgan.

Xitoyda esa Konfutsiy (miloddan avvalgi 551–479-yillar) eng buyuk ustoz sifatida tanilgan. Uning ta’limotlari nafaqat Xitoy, balki butun Sharq pedagogikasiga asos bo‘ldi.

O‘rta asrlarda ustozlar

Islom olamida ustozlik eng yuksak darajaga ko‘tarildi. IX–XII asrlarda Buxoro, Bag‘dod, Samarqand kabi shaharlarda madrasalar faoliyat yuritib, ularda Imom al-Buxoriy, Abu Ali ibn Sino, Al-Xorazmiy, Burhoniddin Marg‘inoniy kabi buyuk allomalar o‘z shogirdlariga saboq bergan. Bu davrda ustoz va shogird o‘rtasidagi hurmat juda yuqori bo‘lib, “Ustoz – otangdan ulug‘” degan hikmat keng tarqalgan.

Ustozning qadri

Har bir davrda ustozlar — jamiyatning eng muhim poydevorini yaratuvchilar bo‘lgan. Ular nafaqat bilim berishgan, balki insonning axloqi, dunyoqarashi va kelajak yo‘lini ham belgilashgan. Shu bois, ustozlik qadri har qanday zamonda bebaho bo‘lib kelmoqda.

> Xulosa: Eng birinchi ustoz — insoniyatning o‘z tajribasini o‘rgatgan birinchi kishisi bo‘lsa, eng buyuk ustozlar esa tarix davomida jamiyatni ilm, odob va ma’naviyat sari yetaklagan zotlardir. Bugungi kunda ham ustozlar kelajak poydevorini qurayotgan bunyodkorlardir.